Ο Μύθος του Ηρός (/ɜːr/; Ελληνικά:Ἤρ,μεταφρ.Ér,γεν.:Ἠρός), είναι ένας θρύλος που ολοκληρώνει τη Πολιτεία[1] του Πλάτωνα (10.614–10.621). Η ιστορία περιλαμβάνει μια αφήγηση του σύμπαντος και της μετά θάνατον ζωής που επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τη θρησκευτική, τη φιλοσοφική και την επιστημονική σκέψη για πολλούς αιώνες.
Ο
Ηρ ο Πάμφυλος, γιος του Αρμένιου από την Παμφυλία, ήταν ένας γενναίος
πολεμιστής, ο οποίος σκοτώθηκε σε μάχη. Με την παρέλευση δέκα ημέρων οι
σύντροφοί του, πήραν τα πτώματα των νεκρών πολεμιστών που εύλογα, βρίσκονταν σε
κατάσταση αποσύνθεσης. Ωστόσο, το δικό του σώμα παρέμενε ανέπαφο και την στιγμή
που τον είχαν πάνω στη νεκρική πυρά ο ήρωας επιστρέφει στη ζωή και
διηγείται τις εμπειρίες από το ταξίδι της ψυχής του «εἰς τόπον τινά δαιμόνιον»,
δηλαδή σε έναν τόπο δαιμονικό (ευδαίμονα).
Η
ψυχή μου, διηγήθηκε ο Ηρ, ότι όταν έφυγε από το σώμα μου, πορεύθηκε μαζί με άλλες ψυχές σ΄ ένα λιβάδι
που αποκαλείτο «Λειμώνας» και κατασκηνώσαμε εκεί επί επτά ημέρες. Εκεί υπήρχαν
δύο ανοίγματα προς τα επάνω, μέσα από τον ουρανό και προς τα κάτω, στην
γη. Σημαντικός εδώ είναι ο Νόμος του
Αντιπεπονθότος, δηλαδή ο
αναπόδραστος Νόμος της Ανταποδοτικής
Δικαιοσύνης, καθώς ανάμεσά τους κάθονταν οι αυστηροί δικαστές,
Ραδάμανθυς, Μίνως, και Αιακός, οι
οποίοι, δίκαζαν τις ψυχές σύμφωνα με τις πράξεις τους, σε δίκαιους και άδικους,
και κρεμούσαν μπροστά τους μια πινακίδα με την απόφαση τους.
Έπειτα
οι ψυχές κατευθύνονταν στο κέντρο του σύμπαντος, στο χώρο της Ανάγκης, έναν
τόπο υπερβατικό. Η θεά Ανάγκη
κρατά μια αδαμάντινη άτρακτο-αδράχτι μέσα στην οποία περιστρέφεται
το Σύμπαν, και σχηματίζει 8 κύκλους, πάνω σε καθέναν από τους οποίους
βρισκόταν μια Σειρήνα που τραγουδούσε μια νότα: όλες μαζί σχημάτιζαν
μια αρμονία, τη μουσική των ουράνιων σφαιρών. Την κυκλική κίνηση των
σφονδύλων παρακολουθούν καθισμένες πάνω σε θρόνους οι θυγατέρες
της Ανάγκης, (Πολιτεία 617C), οι τρεις
Μοίρες, η Λάχεσις, η Κλωθώ και η Άτροπος.
Φορούσαν λευκά φορέματα, είχαν
στέμματα στο κεφάλι και συνόδευαν με το άσμα τους την μουσική αρμονία των
Σειρήνων. Η Λάχεσις τραγουδούσε τα παρελθόντα, η Κλωθώ τα παρόντα και η
Άτροπος τα μέλλοντα και μοίραζαν τα μερίδια στις ψυχές. Μετά
ακολουθούσε η διαδικασία της αναγέννησης
των ψυχών, συνεχίζει στην αφήγησή του ο Ηρ, καθώς ήταν αναγκασμένες να
διαλέξουν, ελεύθερα και υπεύθυνα, το είδος της ζωής που ήθελαν να ζήσουν κατά
την επόμενη ενσάρκωσή τους.
Ο
Ηρ είδε, πολλές ψυχές ανθρώπων χωρίς φιλοσοφική κατεύθυνση επιλέγουν πρόχειρα
ένδοξες ζωές, αγνοώντας τις κρυμμένες δυστυχίες, οι πιο σοφές ψυχές να επιλέγουν
πιο προσεκτικά, ενώ πολλές ψυχές ανθρώπων επιλέγουν ζωές ζώων και το
αντίστροφο.
Μετά
την επιλογή της, κάθε ψυχή πήγαινε μπροστά στη Λάχεση και εκείνη έδινε στην
καθεμιά τον δαίμονα που η ψυχή είχε επιλέξει για να τη συνοδεύσει μαζί με τον
βίο που είχε διαλέξει. Ο δαίμονας πήγαινε πρώτα την ψυχή στην Κλωθώ για να επικυρώσει αυτή την επιλογή
της μοίρας τής κάθε ψυχής. Μετά την πήγαινε στην Άτροπο, η οποία έκανε
αμετάστροφη την επικύρωση της Κλωθώ.
Έπειτα
όλες οι ψυχές, χωρίς να κοιτάζουν πίσω, περνούσαν κάτω από τον θρόνο της
Ανάγκης και έβγαιναν από την άλλη μεριά, προς το πεδίο της Λήθης. Οι ψυχές κατασκήνωσαν όλες κοντά στον Αμέλητα ποταμό, που
δεν μπορούσε το νερό του να το κρατήσει κανένα αγγείο. Κάθε ψυχή ήταν
αναγκασμένη να πιει με μέτρο το νερό της λησμονιάς, αλλά οι άφρονες που
δεν κατάφερναν να συγκρατηθούν και έπιναν περισσότερο από ό,τι έπρεπε,
λησμονούσαν τα πάντα. Αφού κοιμήθηκαν, και ήρθαν τα μεσάνυχτα, ακούσθηκε δυνατή
βροντή και έγινε σεισμός, και ξαφνικά εκσφενδονίσθηκαν άλλος από εδώ
άλλος από εκεί, σαν διάττοντες αστέρες, όπου έμελλε να αρχίσει η αναγέννηση, ολοκληρώνοντας το ταξίδι τους.
Ο Ηρ, ωστόσο, αν και δεν ήπιε από το νερό της λήθης,
δεν θυμάται πώς επέστρεψε στο σώμα του, απλά αντιλαμβάνεται ότι ξύπνησε πάνω
στη νεκρική πυρά, γνωρίζοντας πως έπρεπε να εξιστορήσει τα γενόμενα.....
[1] Η Πολιτεία (ή Περί δικαίου)
είναι ένα από τα γνωστότερα έργα του Πλάτωνα, το οποίο γράφτηκε περίπου το 380
π.Χ., ή ολοκληρώθηκε γύρω στα 374 π.Χ., κι έχει ασκήσει μεγάλη επιρροή τόσο στη
φιλοσοφία, όσο και στην πολιτική θεωρία. Η Πολιτεία χωρίζεται σε 10 βιβλία και
ο διαχωρισμός προέρχεται από τους
μεταγενέστερους εκδότες και μελετητές όπου στο τελευταίο αναφέρεται και ο μύθος
του Ηρός και η Αθανασία της ψυχής.
Βιβλίο Ι: Η γήρανση, η αγάπη και οι ορισμοί
της δικαιοσύνης
Βιβλίο II: Η πρόκληση του Γλαύκωνα και του
Αδείμαντου
Βιβλίο II–IV: Η πόλη και η ψυχή
Βιβλίο V–VI: Το πλοίο του κράτους
Βιβλίο VI–VII: Αλληγορίες του Ήλιου,
Διαιρεμένη Γραμμή και Σπήλαιο
Βιβλίο VIII–IX: Τα πέντε καθεστώτα του Πλάτωνα
Βιβλίο Χ: Μύθος του Ηρ
